وبینار رایگان: یادگیری زبان انگلیسی در 2024: ده برابر سریعتر

اصل پنجم حافظه : بازنویسی گذشته

آیا تا به حال برایتان پیش آمده که حرف جالبی را به کسی بزنید، ایده‌ای را پیشنهاد دهید یا حتی خاطره‌ای را تعریف کنید اما در جواب به شما بگویند که این حرف را هفته پیش خودم به تو گفتم یا این ایده و خاطره مربوط به فلان فیلم است که ماه پیش دیدیم؟
افراد زیادی تجربیات مشابهی داشته‌اند. به این صورت که ناآگاهانه تجربیات و خاطرات و حرفهای دیگران را شخصی‌سازی کرده‌اند؛ انگار واقعاً متعلق به خودشان است. در این نوشته علت چنین پدیده‌ی جالبی را با هدف فهم بهتر عملکرد حافظه بررسی می‌کنیم.
همانطور که قبلاً هم گفته‌ایم، حافظه ما شبکه‌ای است مثل تار عنکبوتی است که تارهای آن ارتباطات بین نورون‌ها و سلول‌های مغزی است: این شبکه متشکل از نورون‌هایی است که چون با هم فعال می‌شوند، به هم وصل می‌شوند و با هم ارتباط برقرار می‌کنند. پس از این مرتبط شدن، احتمال اینکه این نورون‌های مرتبط در آینده دوباره با هم فعال شوند افزایش می‌یابد.

برای مثال، فرض کنید هفته پیش در یک فیلمی ایده‌ی “ارسال بسته‌های پستی به وسیله درُون توسط یک اداره پست سویس” را دیده‌ام و بعد در ذهن خود آگاهانه یا ناآگاهانه برای لحظاتی خیال و تجسم می‌کنم که من آن ایده را در ایران اجرا می‌کنم یا آن را در جایی مطرح می‌کنم.

به این ترتیب، این دو (ایده‌ای که در فیلم دیده‌ام و خیالی که در ذهن ساخته‌ و پرداخته‌ام) در مغز من با هم مرتبط می‌شوند و در نتیجه‌ی آن، یک داستان غیرواقعی در حافظه من شکل می‌گیرد؛ اگر چه به اندازه یک داستان واقعی جزئیات ندارد.

احتمال اینکه در آینده باز هم این دو داستان با هم فعال شوند و در نتیجه، آن ایده را متعلق به خودم بدانم، افزایش می‌یابد. اینگونه است که گاهی ناخواسته و نادانسته، ایده‌ها و حرف‌های دیگران را به نام خود می‌زنیم و گاهی این را به دیگران هم می‌گوییم!

این مثال، نحوه ذخیره اطلاعات در مغز و شکل‌گیری حافظه را به خوبی برای ما آشکار می‌سازد.

تجسم کردن، تجربه کردن است: داستان یک تحقیق

بسیاری از ویژگی‌ها و رفتارهای ما به عنوان انسان، آنقدر غیر منتظره و غیرقابل باور هستند که تا در شرایطی خاص و با وسواس علمی مورد توجه و مطالعه قرار نگیرند، قادر به دیدن و درک آنها نخواهیم بود. تحقیقی که در این بخش قصد داریم مروری بر آن داشته باشیم، یکی از ویژگی‌های عجیب حافظه ما را آشکار می‌کند.

در سال ۲۰۱۱، عده‌ای از محققان آمریکایی[لینک تحقیق] برای مطالعه عملکرد حافظه، به دو گروه از دانشجویان آگهی تبلیغاتی مربوط به پاپ‌کورن را نشان دادند. تلاش بر این بود که این آگهی‌ها تا حد امکان تصویری باشند و زنده و واقعی به نظر برسند و حتی اسم و برند مشخصی داشته باشد: Orville Redenbacher’s Gourmet Fresh
بعد یکی از گروه‌ها را به خانه فرستاند و به گروه دیگر نمونه واقعی آن محصول را دادند تا از آن بخورند.
یک هفته بعد هر دو گروه را دوباره آوردند و نظر آنها را در مورد تجربه‌شان پرسیدند. نتیجه جالب این بود که هر دو گروه با وضوح زیادی از خوشمزه بودن پاپ‌کورنی صحبت کردند که خورده بودند؛ حتی گروهی که آن را نخورده بود!

مرور = تغییر

واقعیت این است که ما وقتی چیزی را به یاد می‌آوریم، صرفاً به آن دسترسی پیدا نمی‌کنیم، بلکه آن را بازنویسی می‌کنیم.
مانند دیدن فیلم نیست که با هر بار دیدن آن، داستان و ساختار آن ثابت می‌ماند. ما هرگز خاطره مشخصی را به دو صورت یکسان تجربه نمی‌کنیم. هر چیزی که در حافظه ما ذخیره شده، پس از هر بار مرور کمی عوض می‌شود.
در تحقیق بالا، دانشجویان دسته اول که پاپ‌کورن را نخورده بودند، در خانه فیلم‌های تبلیغاتی که دیده بودند را به یاد آوردند: بو و مزه آن را، نمک و روغن روی آن را و صدای خرد شدن آن در دهانشان را که در فیلم به خوبی به تصویر کشیده شده بود.
در حین به یاد آوردن و دوباره زنده کردن آن تجربه، آنها تصاویر کسانی را دیدند که با لذت مشغول خوردن پاپ کورن از پلاستیکی با مارک  “Orville Redenbacher’s Gourmet Fresh” بودند و خاطره‌شان تغییر کرد.
شبکه سلول‌های مغزی مربوط به فیلمی که دیشب همزمان با لوگو و برند “Orville Redenbacher’s Gourmet Fresh” دیده بودند با هم فعال و در نتیجه به هم مرتبط شدند و مغز این ارتباط بین این دو را به عنوان ارتباطات جدید بین نورون‌ها ذخیره کرد؛ انگار که واقعاً آنجا بودند و آن اتفاق را تجربه کردند.

مفهوم گربه در حافظه ما

پس واقعیت مهمی که در مورد حافظه ما وجود دارد این است که خاطرات ما ترکیبی هستند از تمام تجربیات ما در حین یادآوری آن. بار اول که کلمه cat را یاد می‌گیریم، احتمالاً تصویری از آن را در ذهن داریم.

بار دیگر که این کلمه را می‌بینیم یا با دیدن گربه‌ای یاد کلمه cat می‌افتیم، شرایط متفاوتی داریم، در مکان دیگری هستیم و احساس متفاوتی داریم.

در این شرایط متفاوت، نورون‌های متفاوتی نسبت به بار اول درگیر تجربه‌ی این کلمه هستند و به هم وصل شده‌اند. این شبکه نورونی جدید به شبکه قبلی وصل می‌شود و شبکه کلی مربوط به کلمه cat بزرگتر می‌شود. به این ترتیب ما این کلمه را بهتر می‌فهمیم و آن را ماندگارتر در حافظه نگه می‌داریم.

این بازنویسی یک خاطره و بازسازی و گسترش یک شبکه نورونی، یک واقعیت علمی مربوط به حافظه بلندمدت است. هربار که چیزی را به یاد می‌آوریم، آن را به الانِ خود آمیخته و مرتبط می‌کنیم و اطلاعات جدیدی را به آن وصل می‌کنیم: یک عکس جدید، یک داستان، کلمات مرتبط، تجربه شخصی و با داشتن این همه سرنخ و قلاب، دسترسی به آن کلمه و معنای آن ساده‌تر و سریعتر خواهد شد.

اگر به تعداد کافی این بازنویسی را انجام دهیم، دیگر محال است که آن را فراموش کنیم. این کاری است که در روش تسلط دائمی قصد داریم برای یادگیری کلمات و اصول زبان انگلیسی از آن استفاده کنیم.

یادگیری زبان و اصل پنجم حافظه

قبلاً گفته بودیم که اگر یادآوری‌ها را زود به زود انجام دهیم، انرژی و زمان اضافی صرف کرده‌ایم. برای همین تلاش ما این است که تا حد امکان این یادآوری را به تاخیر بیندازیم اما اگر این تاخیر زیاد شد و آن کلمه را فراموش کردیم باید چکار کنیم؟ موثرترین روش این است که بلافاصله جواب آن را ببینیم؛ یعنی بازخورد فوری دریافت کنیم.
اگر کلمه cat را فراموش کردیم، بلافاصله پشت فلش‌کارت را نگاه می‌کنیم و عکس گربه را می‌بینیم.
اگر به هیچ عنوان چیزی یادمان نباشد باید از اول شروع کنیم و cat را باید دوباره بیاموزیم. در چنین وضعیتی با آنکه کلمه را فراموش کرده‌ایم اما مغز ما به دلیل کنجکاوی و علاقه‌ای که به یادگیری داریم، آماده یاد گرفتن این کلمه و وارد کردن آن به حافظه است.
اما اگر معنی cat را به یاد داشته باشیم، یعنی شبکه نورونی آن هنوز فعال و در دسترس است. این بار مرکز پاداش مغز ما فعال می‌شود و این کلمه عمیق‌تر و ماندگارتر در حافظه ما حک می‌شود.
اگر هم تجربه و اطلاعات جدیدی درباره این کلمه داشته‌ باشیم، آن هم وارد حافظه می‌شود. در واقع به معنای قبلی آن کلمه و مفهوم مرتبط می‌شود و شبکه نورونی مربوط به این کلمه هر بار بزرگتر می‌شود.

نکات اصلی این درس

  •  هربار که چیزی را با موفقیت یادآوری می‌کنیم، آن تجربه را به نوعی دوباره تجربه و بازنویسی می‌کنیم و اطلاعاتی را بسته به وضعیت “الان” خود به آن اضافه می‌کنیم.
  • برای آنکه زمان و تلاشی که صرف یادآوری می‌کنیم، بیشترین نتیجه را داشته باشد، بهتر است این اطلاعات شامل صدا، تصویر و تجربیات شخصی خود ما باشند؛ به این علت که این موارد بهتر به خاطر سپرده می‌شوند و در حافظه انسان ماندگاری بیشتری دارند.
  • هر وقت کلمه‌ای را فراموش کردیم، بهتر است بلافاصله آن کلمه و اطلاعات مرتبط به آن(صدا، تصویر و غیره) را ببینیم. با گرفتن بازخورد سریع به این شیوه، احتمال فراموشی آن در دفعات بعدی را بسیار کاهش می‌دهیم.

30 در مورد “اصل پنجم حافظه : بازنویسی گذشته”

    1. فائزه (پشتیبان)

      سلام علی عزیز
      خواهش میکنم
      امیدوارم که براتون مفید بوده باشه

      موردی که اشاره کردید تصحیح شد
      ممنون که اطلاع دادید

  1. بسیار عالی بود
    با اینکه قبلا در این باره چندین مطلب دیگر را هم خوانده بودم اما مطلب شما بسیار کامل تر بود و خیلی از آن لذت بردم.
    متشکرم

  2. برای مقاله ها ارزش خاصی قائلم و بسیار سختگیرانه نظر می دهم . اما مقاله اصل حافظه شما ارزش و مقدار تحسین کردن بالایی داشت . ممنونم از این مقاله خوب و لذت بخشتون

  3. هر بار که مقالات سایت رو مطالعه میکنم بیشتر به روش تسلط دائمی ایمان میارم. واقعا شگفت زده میشم میبینم چطوری این حجم از اطلاعات رو روان و واضح دارین ارائه میدین. دست مریزاد دارین واقعا

  4. اطلاعات و مطالبتون رو وقتی میخونم اعتمادم بیشتر میشه چرا که همشون برپایه ی علم و تحقیقات و مدرک هستند
    و مشتاق تر میشم که مطالب بعدی رو هم بخونم

  5. کارت عالی بود کاک هیوا
    چیزهایی که میگی در مورد شبکه های عصبی، ما اونها رو واقعا برای آموزش هر چیزی به کامپیوتر استفاده میکنیم ...
    یاد انسانهایی بخیر که این سیستم های فوق پیشرفته و عجیب رو که در موجود وجود داره رو ناشی از یک تصادف میدونن یا یک تکامل بدون سازنده ای فوق حرفه ای

    1. خواهش میکنم آرش عزیز، مغز از بعضی نظرها طراحی بدی داره مخصوصا برای انسان امروز. اتفاقا زبان هم به همین شکله. علتش هم اینه که در زمان بسیار طولانی و با تغییرات دائمی به شکل کنونی رسیدن. امروزه هیچ شکی از این نظر وجود نداره و این مثل گرد بودن زمین یه واقعیت و fact پذیرفته شده است. الان حتی کسی مثل پاپ که نماینده کسانی هست که با این تئوری مشکل دارن در آخرین موضع گیری که داشت اعلام کرد که این تئوری رو قبول داره البته گفته تضادی هم با تعالیم دینی نداره.

      1. ببین دین مسیحیت و یهود دچار تحریفاتی شدن و ما نمیتونیم بر اساس نظرات رهبر یک دین تحریف شده عمل بکنیم بالاخره امام یا پیغمبر که نیست ممکنه اشتباه بکنه . هر چیزی هم که اکثریت بپذیرن و قبول بکنن دلیل بر اینکه حقیقت هست نیست . با تعالیم دین اسلام هم تضاد داره . ابته هر کس طرز فکری داره و نظرات همه با هم یکی نیست .

        1. ظاهر ایات قران و روایات رسیده از معصومین (علیهم السلام ) ، دلالت بر خلقت دفعی انسان دارد و در صورتی که نظریه تکامل به قطعیت برسد خلقت انسان استثنایی است. به همین دلیل میگم که با تعالیم دین اسلام تناقض داره . البته اینجا جای بحث در این مورد نیست ولی گفتم اطلاع برسونم . با تشکر

          1. سلام محمد عزیز،
            ده ها ساعت در این زمینه میشه بحث کرد
            به قول خودت اینجا هم جاش نیست
            اما شواهد و fact های که حتی در ژن انسان وجود داره اونقدر مستحکمه که مذهبی ترین دانشمندان هم نمیتونن ردش کنن. اونها دغدغه شون اینه که اون واقعیت هارو چطوری با دین آشتی بدن.
            پیشنهاد میکنم کتاب سرگذشت شگفت‌انگیز حیات روی زمین رو بخونی . فکر کنم خوشت بیاد و برات مفید باشه

            1. سلام . ممنون از پیشنهاد . بله واقعا جای بحث نیست ولی این اخری هم بگم . من طبق ایات قران حرف میزنم . توی قران هم انقدر نشانه هست که بهش ایمان داشته باشی . از مقاله های خوبتون هم تشکر میکنم

              1. آیه های قرآن در ذهن ما تفسیر و معنی میشن. یعنی آلوده میشن به فردیت و دنیای درونی خود ما. نمیتونیم بگیم این مفهومی که من از قران برداشت میکنم خود قرآنه. نه. قرآن ضربدر منه. همونطور که قرآنی که داعش میگه آلوده شده است به خودشون.
                این رو در مورد هر موضوعی میشه گفت.

  6. وقتی اینقدر مطالب و مراحل برنامه ریزی شده و اصولیه باعث میشه آدم با خیال راحت پیش بره و مصمم باشه در کارش.سپاس

    1. ممنونم روشنک عزیز، میدونم نقص و ایراد هم در سایت کم نیست اما تمام تلاشمون اینه که به تدریج این ایرادات رو کمتر کنیم و کیفیت مطالب و دوره رو بیشتر کنیم.

  7. محمد حسین حقیقی

    فتبارک الله احسن الخالقین
    بسیار عالی و سپاسگزار
    بواقع این موهبت بی پایان خدای بزرگ که سرشار از قدرت الهی را به نمایش می گذارد، جزء تحسین عظمت وجود خالق انسان، چیز دیگری به ذهن متبادر نمی نماید.
    وظیفه خود میدانم از شما عزیزان که چنین اقدام آموزشی و علمی ارزشمندی را با همت والا و مساعی درخور تقدیر برای همگان قرار دادید، تشکر و قدردانی نمایم.
    خدا قوت و پاینده باشید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *