زبان شناسی یا linguistics، شاخه ای از علم است که تلاش می کند به مطالعه و بررسی ساختارمند زبان، به عنوان ابزاری برای تعامل بین انسانها بپردازد.
این رشته جوان که سن آن حدوداً یک قرن است، دو حوزه کلی دارد: حوزه نظری و حوزه کاربردی.
در بخش نظری، تلاش می شود به سوالاتی از این قبل پاسخ داده شود:
- زبان چگونه پدید آمد؟
- فرآیند یادگیری زبان چگونه است؟
- صداها چگونه تولید می شوند؟
- جایگاه زبان در مغز چیست؟
- کودک چگونه زبان را یاد می گیرد؟
در بخش کاربردی، سوالات متفاوتی مطرح است:
- ساختار جمله و زبان چگونه است؟
- نقش کلمات در جمله چیست؟
- معناشناسی چیست؟
- ما چگونه با هم ارتباط برقرار می کنیم؟
از آنجا که دغدغه ما یادگیری زبان است، بخشهایی از این دو حوزه ممکن است برای ما کاربردی و جذاب باشد. بقیه حوزه احتمالاً برای ما خسته کننده و غیر مفید خواهند بود. بنابراین از گفتن آنها صرف نظر خواهیم کرد.
هر کدام از این دو حوزه کلی، به شاخه های متعددی تقسیم می شوند.
شاخه‌ای که بیش از همه برای ما کاربردی تر است، شاخه زبان شناسی کاربردی یا Applied linguistics است.
زبانشناسی در ایران
دکتر محمد مقدم، دانش آموخته رشته زبانشناسی در دانشگاه پرینستون آمریکا، پدر زبانشناسی ایران محسوب می شود (آلبرت انشتین هم تقریباً در همان زمان در این دانشگاه حضور داشتند). ایشان بنیانگذار رشته زبانشناسی در دانشگاه تهران هم هستند.