در طول صدها هزار سال تکامل مغز، دو بخش اصلی از مغز انسان برای کارکردهای مربوط به زبان تکامل پیدا کرده اند:
1) ناحیه ورنیک
این بخش از مغز، ارتباط مستقیم با درک مطلب و فهمیدن دارد. این فهمیدن چه مربوط به گفتار باشد، چه علائم نوشتاری، توسط این بخش از مغز انجام می شود.
اسم ناحیه، از نام یک عصب شناس و روانپزشک آلمانی به اسم کارل ورنیک گرفته شده که این ناحیه از مغز را در سال 1876 کشف کرد.
کسانی که این ناحیه از مغزشان آسیب دیده، صداها یا علائم نوشتاری را به صورت یک سری صداها یا علامتهای بی معنی ادراک می کنند. به این اختلال، زبان پریشی دریافتی (Receptive aphasia) یا روان زبان ورنیک (Wernicke’s aphasia) گفته می شود.
این افراد حتی نمی توانند متوجه خطاهای گفتاری یا نوشتاری خودشان شوند.
2) ناحیه بروکا
در سال 1861، پل بروکا، جراح فرانسوی مغز بیماری که نمی توانست حرف بزند را پس از مرگ جراحی کرد. او متوجه آسیب جدی در لوب پیشانی نیمکره چپ اول شد.
اول پس از بررسی های زیاد، به این نتیجه رسید که این بخش از مغز، مسئول تولید گفتار است.
در صفحه ویکیپدیای فارسی مربوط به ناحیه بروکا، می توانید فیلم این بخش از مغز را بر روی یک مغز واقعی مشاهده کنید.
اگر این ناحیه از مغز کسی آسیب ببیند، در درک و فهم آنچه که می شنود یا می خواند، مشکلی ندارد اما نمی تواند منظور خود را بیان کند. به این زبان پریشی رسانشی (Expressive aphasia) یا زبان پریشی بروکا (Broca’s aphasia) می گویند.
بنابراین اگر کسی به شما مثلاً گفت “دوشنبه، پارک محمد 2، دوستان سی دقیقه”، این احتمال را بدهید که دچار زبان پریشی بروکا شده باشد! به این نوع صحبت کردن، سالاد کلمات (word salad) هم گفته می شود.
پژوهش های دکتر جورج اوجیمان، جراح مغز و استاد دانشگاه واشنگتن، یافته های ورنیک و بروکا را تایید کرد.
به جز دو بخش اصلی زبان، بخشهای دیگری هم هستند که در فعالیتهای مربوط به زبان همکاری می کنند:
3) Primary Motor Cortex
قشر یا کورتکس حرکتی که به طور کلی مسئول ماهیچه هاست در نتیجه عمل گوش کردن یا حتی حرکت زبان را هم مدیریت می کند.
4) Primary Visual Cortex
اگر کتاب بخوانیم، اطلاعاتی که با چشم می بینیم، توسط قشر یا کورتکس بینایی وارد مغز شده و سپس به ناجیه ورنیک ارسال می شوند.
ناحیه ورنیک، این اطلاعات دریافتی را با اطلاعاتی که از قبل در حافظه ذخیره شده مقاسیه می کند. اگر ناحیه ورنیک، ارتباط معناداری بین این دو پیدا کرد، ما آنچه خوانده ایم را درک می کنیم.
اگر به جای خواندن، این اطلاعات را بشنویم، کورتکس شنوایی (Primary Auditory Cortex) کار گرفتن اطلاعات و تحویل به بخش ورنیک را به عهده می گیرد.
ورودی هایی که از پوست یا بقیه بدن باشند، توسط بخش Primary somato-sensory cortex دریافت می شوند.
نحوه ذخیره شدن کلمات در مغز
در نوشته دیگری، توضیح داده ایم که چگونه کلمه ای مانند مادر به شکل یک الگوی مشخص و یکتا در شبکه نورونی و عصبی مغز ما ذخیره می شود:
این نوشته، به طور خاص عملکرد حافظه را هنگام ذخیره مفاهیم تشریح می کند.